သမၼတေအဗရာဟင္လင္ကြန္းနဲ႕သူ႕ရဲ့ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတဲ့အခ်က္မ်ား

အေမရိကန္ သမၼတေအဗရာဟင္ လင္ကြန္း ဆိုရင္ေတာ့ျဖင့္ လူတိုင္းသိၾကမွာပါ။ သူ႕အေၾကာင္းေရးထားတဲ့ စာအုပ္စာေပေတြလည္းမ်ားစြာရွိသလို သမိုင္းဆရာအမ်ားစုကလည္း သူ႕ကိုအေမရိကန္ရဲ့ အၾကီးက်ယ္ဆုံးေသာသမၼတအျဖစ္ ရည္ညြန္းေရးသား ၾကပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးမွာ တင္ျပခ်င္တာကေတာ့ လင္ကြန္းရဲ့ လူသိနည္းေသးတဲ့ တနည္းအားျဖင့္ သမိုင္းစာအုပ္ ေတြထဲမွာ သိပ္မပါတဲ့ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ အျဖစ္အပ်က္တခ်ိဳ႕ပါပဲ။သမၼတဟာ ေငြဝယ္ကြၽန္ ဆိုတဲ့အရင္းရွင္စႏွစ္ ကိုျဖတ္သိမ္းခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အေမရိကန္ေတာင္ပိုင္းသားအရင္းရွင္ လူတစုရဲ့လုပ္ၾကံတာကိုခံရျပီး သူ႕ရဲ့သမၼတသက္တမ္းတေလွ်ာက္မွာလည္း အခက္အခဲဆုံးျဖစ္တဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲၾကီးကိုရင္ဆိုင္ခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း သူဟာ ဒါေတြကိုေကာင္းစြာ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္ခဲ့တယ္။
လင္ကြန္းဟာစိတ္သေဘာထား ႏူးညံ့တယ္။သနားၾကင္နာတတ္တယ္။သည္းခံတတ္တယ္ ဒါေပမဲ့လူညံ့ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ တဖက္လူနဲ႕ေျပာဆိုရာမွာ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕တယ္။ဒါေပမဲ့ မိမိရဲ့ခံယူခ်က္နဲ႕ အယူအဆေတြ ကိုေတာ့ တျပားသားမွ အေလွ်ာ့မေပးဘူး။ အမွန္တရားနဲ႕ပတ္သတ္လာလ်င္ အဆုံးအစြန္ထိ ျပီးေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္တတ္သလို ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ပတ္သတ္လ်င္လည္း တည္ၾကည္ခိုင္ခံ့တဲ့ အယူအဆေတြရွိတယ္။ ကိုယ္တိုင္ အတြက္လည္း ကိုယ္က်င့္တရားနဲ႕ပတ္သက္၍ တိက်ျပတ္သားတဲ့ စံသတ္မွတ္ခ်က္ေတြရွိတယ္။ ကဲ..သမၼတရဲ့ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတဲ့ တခ်ိဳ႕ေသာအခ်က္ေလးေတြကိုၾကည့္ရေအာင္။

၁။လင္ကြန္းလုပ္ၾကံခံရျခင္းနဲ႕ သဘာဝလြန္ျဖစ္ရပ္။
လင္ကြန္းကို ၁၈၆၅ ခုႏွစ္ ဧျပီ ၁၄မွာ လုပ္ၾကံခံရတာပါ။ Ford's Theatre မွာသရုပ္ေဆာင္တဦးျဖစ္တဲ့ John Wilkes Booth ရဲ့လက္ခ်က္နဲ႕ ဦးေခါင္းမွာ ေသနတ္ဒါဏ္ရာရျပီး
ေသဆုံးခဲ့တာပါ။သူလုပ္ၾကံမခံရခင္ တစ္ပတ္ေလာက္အလိုမွာ လင္ကြန္းက အိမ္မက္တခုကိုမက္ခဲ့တယ္။ အိမ္မက္ထဲမွာ အိမ္ျဖဴေတာ္မွာရွိတဲ့ စစ္သားေလးတစ္ေယာက္ဟာ အေခါင္းတခုနားမွာ ငိုေႂကြးေနတာကိုေတြ႕ရသတဲ့။ သူလည္းအဲဒီစစ္သားေလးအနားကိုသြားျပီး ဘာေၾကာင့္လဲေမးေတာ့ အဲဒီစစ္သားေလးက သမၼတၾကီးေသဆုံးသြားလို႕ ငိုေနရေၾကာင္းေျပာတယ္။ ဒါနဲ႕သူလည္း အေခါင္းထဲကိုလည္းၾကည့္လိုက္ေရာ
အေလာင္းရဲ့မ်က္ႏွာဟာသူ ရဲ့မ်က္ႏွာပဲ ျဖစ္ေနသတဲ့။ ဒါကေတာ့ သဘာဝလြန္ျဖစ္ရပ္လို႕ပဲေျပာရလိမ့္မယ္။


၂။ စိတ္ဓာတ္ၾကဆင္းမႈေတြနဲ႕ရုန္းကန္ခဲ့သူလင္ကြန္း
လင္ကြန္းကိုအမ်ားစုကရယ္စရာေတြ ေျပာတတ္သူ၊ ပံုတိုပတ္စေတြေျပာျပီးသူ တပါးကိုေပ်ာ္ရႊင္ေအာင္လုပ္တက္ သူအျဖစ္ပဲသိၾကပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ လင္ကြန္းဟာ စိတ္ဓာတ္က်မႈ(deep depression)ကိုျပင္းျပင္းထန္ထန္ ခံစားရေလ့ရွိသူျဖစ္ပါတယ္။ လင္ကြန္းဟာ တခ်ိဳ႕ေသာ ေဟာေျပာပြဲေတြမွ
ခံစားခ်က္ ျပင္းထန္တဲ့ ကဗ်ာေတြ ဆိုျပတတ္သလို ကိုယ့္ကိုယ္ကိုသတ္ေသတဲ့ အေၾကာင္းေတြလည္း မၾကာခဏ ေျပာျပေလ့
ရွိတတ္တယ္။ လင္ကြန္းရဲ့ ေရွ႕ေနတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ William Herdo ကလည္း "လင္ကြန္းဟာ လူမွန္းသိတတ္စအရြယ္ကတည္းက စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းမႈေတြ
ခံစားရေလ့ရွိသူျဖစ္တယ္။ လို႕ေျပာျပဖူး ပါတယ္။ကဲ ဒါေၾကာင့္သူငယ္ခ်င္းတို႕လည္းစိတ္ဓာတ္က်စရာေတြခံစားလာရရင္ သမၼတ လင္ကြန္းေတာင္
စိတ္ဓာတ္က် တတ္ေသးတာပဲလို႕သာေျဖယူႏွစ္သိမ့္ေပေတာ့။

၃။တိရ စၦာန္ခ်စ္တတ္သူ လင္ကြန္း
လင္ကြန္းဟာ ေထာင္ေထာင္ေမာင္းေမာင္း သန္သန္မာမာနဲ႕ နဗန္း သမားလို ခႏၶာကိုယ္မ်ိဳး ပိုင္ဆိုင္ေပမဲ့ သူဟာ တိရစၦန္ ေတြကိုခ်စ္တတ္သူပါ။

ငါးမွ်ားတာတို႕ အမဲျပစ္ထြက္တာတို႕လဲ မႏွစ္သက္ပါဘူး။ သူ႕ရဲ့အိမ္ျဖဴေတာ္မွာ ေခြးေတြ ေၾကာင္ေတြ ျမင္းေတြ ကိုသာေမြးထား႐ံုတင္မကပဲၾကက္ဆင္ေတြပါ ေမြးထားေလ့ရွိတယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။


၄။အရပ္အရွည္ဆုံး အေမရိကန္သမၼတ လင္ကြန္း

အရပ္ ၆ေပ၄လက္မရွိတဲ့ လင္ကြန္းဟာ အေမရိကန္သမၼတေတြထဲ မွာ အရပ္အရွည္ ဆုံးပါ။ စတိုဗီပိုက္ အုပ္ထုပ္ရွည္မ်ိဳး ေဆာင္းေလ့ ရွိတဲ့ လင္ကြန္းဟာ အမ်ားၾကားထဲမွာ အျမဲထိုးထိုး ေထာင္ေထာင္ ္ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ပုံမွာၾကည့္ပါ။ ဦးထုပ္ရွည္မပါ နဲ႕ေတာင္ လူအုပ္ထဲမွာ သူမ်ားထက္ ေခါင္း တစ္လုံးပိုရွည္ေနတဲ့ လင္ကြန္းကို ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။

၅။သူေသကိုယ္ေသဓားခ်င္းယွဥ္ခုတ္တဲ့လင္ကြန္း
သူေသကိုယ္ေသဓားခ်င္းယွဥ္ခုတ္ တယ္ဆိုတာ တကယ္ေတာ့မိုက္႐ူးရဲဆန္တဲ့ ကိစၥတခုပါ။ ဒါမ်ိဳးကို လင္ကြန္းဟာ လူငယ္ဘဝမွာ က်ဴးလြန္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၁၈၄၂ ဝန္းက်င္မွာလင္ကြန္းဟာ စာနယ္ဇင္းသမားအျဖစ္ထမ္းေဆာင္ခ်ိန္မွာ သူဟာ ဂ်ိမ္းရွီးလ္ဆိုသူ ဒီမိုကရက္ သမားတေယာက္ရဲ့ စာေတြနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေဝဖန္ ရွုပ္ခ်ထားတဲ့ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ ေရးခဲ့တယ္။ ကံမေကာင္းစြာနဲ႕ပဲ အဲဒီ ေဆာင္းပါးက ဟိုးေလးတေက်ာ္ေက်ာ္ျဖစ္သြားျပီး ဂ်ိမ္းဟာ သူ႕ရဲ့ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ကိစၥေတြပါေစာ္ကားခံရ သလိုျဖစ္တာေၾကာင့္မေက်မနပ္ျဖစ္ျပီး လင္ကြန္းကို ဓားခ်င္းယွဥ္ခုတ္ ဖို႕စိန္ေခၚပါေတာ့တယ္။ သူတို႕ရာစုပိုင္းကလူေတြကဒီလိုပဲ မေက်နပ္ရင္ လူလယ္ေခါင္မွာ ဓားခ်င္းယွဥ္ခုတ္ ေလ့ရွိတယ္။ လင္ကြန္းကလည္း ဒီလို ဓားခ်င္းယွဥ္ခုတ္ တာဟာအဓိပါၸယ္ မရွိတဲ့လုပ္ရပ္မွန္းသိေပမဲ့ စိန္ေခၚခံရမွ ေနာက္ဆုတ္ရင္သတိၱ ေၾကာင္တယ္လို႕ေျပာခံရမွာစိုးတာေၾကာင့္လက္ခံလိုက္တယ္။ မစ္စၥပီျမစ္ေဘးက Blood Island မွာပါ။ ကြင္းျပင္ေရွ႕ႏွစ္ဦး ထိတ္တိုက္ေတြ႕ခ်ိန္မွာေတာ့ လင္ကြန္းလည္းအေတာ္ေလးကို ေၾကာက္ေနခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ကံေကာင္းစြာနဲ႕ ႏွစ္ဦးဖက္ကလူေတြ ဝိုင္းဝန္းေျဖာင္းျဖတာေၾကာင့္ ရန္ပြဲကျပီးဆုံးပါတယ္။ လင္ကြန္းလည္း အဲဒီအခ်ိန္ကစျပီးအေတာ္ေလး ေနာင္တရသြားတယ္။ ေနာက္ပိုင္း လင္ကြန္းသမၼတျဖစ္ျပီး ခ်ိန္မွာလည္း ဂ်ိမ္းဟာ လင္ကြန္းရဲ့အမႈထမ္းျဖစ္လာ ခဲ့ျပီး သူဟာ အေမရိကန္ျပည္တြင္း စစ္ပြဲအတြင္းမွာလည္းအရာရွိအျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ခ်ိဳ႕ေသာ ရန္သူေတြဟာ တစ္ခ်ိန္မွာ မိတ္ေဆြျဖစ္လာႏိုင္ဆိုတာ ဒါပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ လင္ကြန္းရဲ့ရန္သူကို မိတ္ေဆြလုပ္ရဲတဲ့ သတိၱနဲ႕ မိတ္ေဆြျဖစ္သြားတဲ့အထိ ျပဳႏိုင္တဲ့အစြမ္းကို ေတြ႕ရမွာပါ။
၆။နဗန္းသမား တျဖစ္လဲ လင္ကြန္း
လင္ကြန္းဟာ လူငယ္ဘဝမွာ နဗန္းသမားလည္းျဖစ္ခဲ့ဖူးသလို အေလးလည္းမခဲ့ဖူးတယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က လင္ကြန္းဟာတိုက္ခိုက္သတ္ပုတ္ရတာ ဝါသနာထုံတယ္။တခ်ိန္မွာ သူေနတဲ့ ကိုးလ္စ္ ကန္ထရီ ျမိဳ႕ေလးက နာမည္ၾကီး လူမိုက္ ဒန္နီရယ္ နစ္မင္းဆိုသူကို အႏိုင္ထိုးခဲ့ႏိုင္တာေၾကာင့္ လူမိုက္အျဖစ္လည္း နာမည္ၾကီး ခဲ့ပါေသးတယ္။ မၾကာခင္မွာပဲ သူတို႕ျမိဳ႕က နာမည္ၾကီးနဗန္းသမား ဂ်က္အမ္စေရာင္းကလည္းလင္ကြန္းကို စိန္ေခၚ ခဲ့ျပီး ဒီပြဲမွာလည္း လင္ကြန္းက မေမွ်ာ္လင့္ပဲ ဂ်က္အမ္စေရာင္းကို အလဲထိုးလိုက္ ႏိုင္တာေၾကာင့္ အႏိုင္ရခဲ့ပါေသးတယ္။

၇။မုတ္ဆိတ္အရွည္ထားတဲ့ အေမရိကန္သမၼတ
လင္ကြန္းဟာ အေမရိကန္သမၼတေတြထဲမွာ ပထမဆုံးမုတ္စိတ္အရွည္ထားခဲ့တဲ့ သမၼတျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ၁၈၆၀ သူ႕ရဲ့ေရြးေကာက္ ပြဲမွာအႏိုင္ရျပီးကတည္းက စလို႕မုတ္ဆိတ္အရွည္ထားတဲ့အက်င့္ကိုစခဲ့တာပါ။ဒီလိုမုတ္ဆိတ္ အရွည္ထားတာေၾကာင့္ သူ႕ရဲ့ ၾကမ္းတမ္းပံုေပါက္ တဲ့မ်က္ႏွာဟာပိုျပီး ၾကည့္ေကာင္းလာတယ္ လိုလည္းဆိုၾက ပါေသးတယ္။

၈။တီထြင္တာဝါသနာပါတဲ့ လင္ကြန္း
လင္ကြန္းဟာ စက္ပစၥည္းကိရိယာေတြ ကိုျဖဳတ္ၾကည့္တပ္ၾကည့္ရတာ စိတ္ဝင္စားသလို သူကိုယ္တိုင္လည္း တီထြင္ရတာဝါသနာပါပါတယ္။ သူဟာ၁၈၄၉မွာ Vessel ေရေၾကာင္းအခ်က္ျပကိရိယာ “A Device for Buoying Vessels Over Shoals” ကိုတီထြင္ခဲ့ ျပီးမူပိုင္ခြင့္လည္းရရွိခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္သမၼတေတြထဲ မွာတဦးတည္းေသာ မူပိုင္ခြင့္ရရွိသူျဖစ္ပါတယ္။
၉။ယုံၾကည္ခ်က္ျပင္းထန္ေပမဲ့ ဘုရားေက်ာင္းတတ္ေလ့မရွိတဲ့ လင္ကြန္း
လင္ကြန္းဟာ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ျဖစ္တယ္။ သူဟာဘာသာတရားမွာ သက္ဝင္ယံုၾကည္ေပမဲ့ အစြန္းေရာက္ တာလည္း မျဖစ္သလို ဘယ္ဂိုဏ္းခြဲေတြမွာမလည္းပါဝင္ျခင္းမရွိပါဘူး။ ျပီးေတာ့ဘုရားေက်ာင္းလည္းမည္သည့္ အခါမွတက္ေလ့မရွိပါဘူးတဲ့။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံေတာင္နဲ႕ေျမာက္ၾကားမွာ ျဖစ္ပြါးခဲ့တဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲ အတြင္းမွာ လင္ကြန္းဟာ "ဘုရားသခင္ထံမွ တရားမွ်တျခင္း ေပးဖို႕နဲ႕ သူကိုယ္တိုင္လည္း ဘုရားသခင္နဲ႕ အတူတရားမွ်တ ျခင္းဖက္မွာ ရပ္တည္ခြင့္ရဖို႕" ဆုေတာင္းခဲ့ပါတယ္။

၁၀။သမၼတလင္ကြန္းနဲ႕ ငယ္ခ်စ္
လင္ကြန္းဟာ သူ႕ရဲ့ဇနီး ေမရီေတာ့ဒ္နဲ႕ လက္မထက္ခင္မွာ အန္႐ူဒ္လစ္ ဆိုတဲ့မိန္းခေလးနဲ႕ခ်စ္ကြၽမ္းဝင္ခဲ့ပါေသးတယ္။ သူတို႕ဟာ ၁၈၃၃ ခုႏွစ္ကတည္းကသိကြၽမ္းခဲ့တယ္။ အဲဒီမတိုင္ခင္မွာ အန္႐ူဒ္ဟာ ကုန္သည္ တစ္ဦးနဲ႕လက္ထက္ခဲ့ျပီး မၾကာခင္မွာပဲလမ္းခြဲကာ လင္ကြန္းနဲ႕ခ်စ္ၾကိဳက္ခဲ့တယ္။ သူတို႕ႏွစ္ဦးဟာလက္ထက္ဖို႕ အထိရည္စူးခဲ့ၾကေပမဲ့ ကံမေကာင္းစြာနဲ႕ အန္႐ူဒ္ဟာ ဖ်ားနာျပီးေသဆုံးခဲ့တာေၾကာင့္ လင္ကြန္းလည္းအၾကီးအက်ယ္စိတ္ထိ ခိုက္ခဲ့ရတယ္။ လင္ကြန္းဟာအဲဒီအခ်ိန္ ေတြမွာဘယ္ေလာက္ေတာင္စိတ္ထိခိုက္ခဲ့သလဲ ဆိုရင္ စိတ္နဲ႕ကိုေတာင္မကပ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ေန႕စဥ္ မစ္စၥပီျမစ္ေဘးမွာ သစ္ေတာေတြထဲမွာ တစ္ကိုယ္တည္းလမ္းေတြေလွ်ာက္တာမ်ိဳးေတြလုပ္ခဲ့တယ္။ တခ်ိဳကေတာ့ လင္ကြန္းရဲ့စိတ္ဓာတ္က်တတ္မႈေတြက အန္႐ူဒ္ေသဆုံးျပီးမွ ပိုဆိုးရြားလာတယ္ လို႕ဆိုၾကတယ္။
ဒီလိုနဲ႕ ၁၈၄၂မွာ လင္ကြန္းဟာ ေမရီေတာ့ဒ္နဲ႕ လက္ထပ္တယ္။

လင္ကြန္းနဲ႕ သူထက္အသက္ ၁၀ႏွစ္ငယ္တဲ့ ေမရီေတာ့ဒ္တို႕ရဲ့ အိမ္ေထာင္ေရးဟာ သာယာလွတယ္ေတာ့လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ လူသိမ်ားခဲ့ရတဲ့ သမၼတနဲ႕ သူ႕ဇနီး တို႕ရဲ့ အိမ္တြင္းအခ်င္းမ်ားတဲ့ ျပသနာ တခုလည္းရွိပါတယ္။အဲဒါကေတာ့ သမၼတလင္ကြန္းဟာ ဧည့္သည္မ်ားနဲ႕ရွိစဥ္ သမၼတကေတာ္ေမရီေတာ့ဒ္က သမၼတမ်က္ႏွာကို ေကာ္ဖီပူနဲ႕ လွမ္းပက္ခဲ့တယ္ဆိုတာပါပဲ။ဒါတင္မကေသး ေမရီေတာ့ဒ္ဟာ လင္ကြန္းကို အာလူးေတြနဲ႕ ပစ္ေပါက္တာမ်ိဳးရွိခဲ့သလို မ်က္ႏွာကို႐ိုက္ႏွက္တာမ်ိဳး ေတြလည္းလုပ္တတ္ပါတယ္။မည္သို႕ပင္ျဖစ္ပေစ သမၼတလင္ကြန္းလုပ္ၾကံခံ ရျပီးေနာက္ ေမရီေတာ့ဒ္ဟာ သမၼတရဲ့ စာပ်န အခမ္းအနားကိုလိုက္ပါပို႕ေဆာင္ျခင္းေတာ့မ ရွိခဲ့ပါဘူး။
ကဲ ဒါေၾကာင့္သူငယ္ခ်င္းတို႕ေရ ေလာကၾကီးမွာ ဆုံးရွုံးမႈေတြဘယ္ေလာက္ပဲ ၾကီးမားပါေစ အခက္အခဲေတြဘယ္ေလာက္ပဲ မ်ားျပားပါေစ ကိုယ္သြားရမဲ့ခရီးကို သည္းခံျခင္းေတြနဲ႕အတူ ဆုံးေအာင္သြားႏိုင္ဖို႕ၾကိဳးစားႏိုင္ရမယ္။ မိမိကိုယ္တိုင္အတြက္လည္း ကာကြယ္ႏိုင္ရမွာျဖစ္သလိုအမ်ားအက်ိဳးကိုလည္း သယ္ပိုးႏိုင္ရမယ္။ ေလာကၾကီးထဲမွာ ဒီလိုလူမ်ိဳးေတြပဲ ၾကံ့ၾကံ့ခံႏိုင္မွာျဖစ္သလို ဒီလိုလူမ်ိဳးေတြပဲ ေအာင္ျမင္မႈရမွာျဖစ္ပါတယ္။


Enjoy!

HNGET NGAI